عمل سركلاژ چیست؟

عمل سركلاژ چیست؟

شاید شما هم یکی از مادرانی باشید که سه ماهه اول بارداری را با موفقیت پشت سر گذاشته اید اما در سه ماهه دوم بارداری اتفاق تلخ سقط جنین را تجربه کرده اید. علم پزشکی در این گونه مشکلات نیز مانند همیشه به کمک مادران آمده است تا بتوانند بدون نگرانی بارداری خود را با موفقیت به پایان برسانند. عمل سرکلاژ (Cerclage) یک روش درمانی است که در آن علت سقط جنین نارسایی دهانه رحم است. این عمل از سقط های سه ماهه دوم بارداری جلوگیری می کند. نارسایی دهانه رحم سبب می شود که مادر با سقط های مکرر در سه ماهه دوم بارداری مواجه شود. به طوری که این سقط ها به صورت دفع محصولات بارداری (جفت و جنین) و بدون درد است. در این سقط، مادر در سه ماهه دوم بارداری خود ناگهان احساس سنگینی می کند و در نهایت کیسه آب او پاره شده و محصولات بارداری دفع می شود که در این موارد پزشک متخصص زنان و زایمان نارسایی دهانه رحم را تشخیص می دهد.

علت بروز نارسایی دهانه رحم چیست؟

برای پی بردن به علت نارسایی دهانه رحم باید ابتدا آناتومی رحم مورد بررسی قرار گیرد، به طور کلی رحم زن از سه قسمت تشکیل شده است:

• لوله های رحمی
• خود رحم
• دهانه رحم

هر کدام از این قسمت ها بنا به وظایف خود، بافت ساختمانی متفاوتی با یکدیگر دارند. به عنوان مثال چون رحم دربرگیرنده محصولات بارداری است، باید قابلیت اتصال و کشش خوبی داشته باشد. از طرفی دهانه رحم باید سفت و محکم باقی بماند تا از خروج محصولات حاملگی جلوگیری کند. بنابراین وجود ساختار عضلانی در جسم رحم بسیار مهم تر از ساختار عضلانی دهانه رحم است.

گاهی اوقات به دلایل مادرزادی، تناسب میان سلول های عضلانی و بافت همبندی به هم خورده و وجود سلول های عضلانی در دهانه رحم باعث انقباض بیشتر دهانه رحم می شود و نمی تواند مقاومت لازم را برای باردار داشته باشد.

گاهی نیز افرادی هستند که به دلیل نقص مادرزادی ناشی از بافت همبند، دچار این نارسایی می شوند که با توجه به شرح حالی که از بیمار توسط متخصص زنان و زایمان گرفته می شود، اقدام به درمان های لازم می کنند.

از دیگر علل نارسایی دهانه رحم وجود برخی اختلالات ساختاری در رحم است؛ مشکلاتی مانند رحم تیغه دار، رحم دو شاخ، رحم تک شاخ و … این نارسایی ها که در جسم رحم وجود دارد، دهانه رحم را تحت تاثیر قرار می دهند و فرد را دچار نارسایی دهانه رحم می کنند.

علاوه بر موارد ذکر شده، علل اکتسابی نیز ممکن است فرد را دچار نارسایی دهانه رحم کنند. از میان علل اکتسابی می توان به تروما یا آسیب های وارد آمده به دهانه رحم اشاره کرد. این صدمات ممکن است ناشی از زایمان های سخت قبلی باشد که در آن نوزاد وزن بالا یا جثه درشتی دارد و با استفاده از فورسپس یا وکیوم نوزاد بیرون آورده شود که در نتیجه آن صدماتی به دهانه رحم وارد می شود یا آن که بیمار سابقه عمل های جراحی مانند کورتاژ تخلیه ای را دارد و برخی نیز دچار بیماری های پیش بدخیم دهانه رحم می شوند.

سرکلاژ چیست و چه کسانی نیاز به آن دارند؟

عمل سرکلاژ یک روش جراحی است که در موارد نارسایی دهانه رحم (سرویکس) برای جلوگیری از باز شدن دهانه رحم و خروج محصولات حاملگی (جفت و جنین) و سقط انجام می­‌گیرد. این روش برای کسانی مناسب است که:

• افرادی که رحم ضعیفی دارند
• افرادی که اندازه دهانه رحم آن ها کوتاه و کمتر از 2.5 سانتی متر است
• افرادی که دهانه رحم آن ها کاملاً بسته نیست
• افرادی که سابقه سقط یا زایمان زودرس در سه ماهه دوم بارداری را داشته اند

تشخیص این موارد در سونوگرافی های متعدد و معاینه پزشک امکان پذیر خواهد بود. اگر پزشک تشخیص دهد که با گذشت زمان، رحم بزرگتر می شود و امکان زایمان پیش از موعد یا سقط جنین وجود دارد، تصمیم به دوختن دهانه رحم یا همان عمل سرکلاژ می گیرد.

اما در مورد افرادی که  IVF انجام داده اند، بارداری پر خطر داشته اند و یا دو قلو و چند قلو باردار هستند نمی توانند بدون صلاح دید پزشک تحت عمل سرکلاژ قرار گیرند، بنابراین بهترین جراح زنان تشخیص می دهد که این عمل لازم است یا خیر. شواهد علمی در مورد این وجود ندارد که سرکلاژ بتواند نتیجه حاملگی های چند قلویی، IVF و حاملگی های پرخطر را بهتر نماید، مگر آن که پزشک متخصص زنان تشخیص دهد که دهانه رحم در حال کوتاه شدن است یا ضعف دارد.

عمل سركلاژ به چه صورت است؟

این عمل توسط یک متخصص زنان و زایمان و در هفته 14 تا 18 بارداری یعنی در سه ماهه دوم بارداری انجام می شود. سرکلاژ به سه شیوه شیروتكا، مك دونالد (عمل از راه واژن) و روش درون شكمی انجام می شود که مک دونالد نسبت به سایر روش ها رایج تر و ساده تر است. در این روش خونریزی و درد کمتری وجود دارد و مادر مدت کمتری در حالت بیهوشی می ماند.

در صورتی که مادر تحت عمل سرکلاژ قرار گرفته باشد، قبل از آن که دردهای بارداری او آغاز شود، پزشک بخیه های دهانه رحم او را باز می کند که عملی بدون درد و نیاز به بی حسی یا بیهوشی است. اگر فرد زودتر از موقع زایمان دچار دردهای زایمان شود، باید بخیه های سرکلاژ او باز شود و به همین دلیل باید در بیمارستان و تحت مراقبت قرار داشته باشد.

سخن پایانی

در پایان باید گفت که بنا به تشخیص متخصص زنان و زایمان، عمل سرکلاژ یا دوختن دهانه رحم  زمانی انجام می گیرد که فرد دچار اختلال و نارسایی دهانه رحم باشد. گفتنی است که سرکلاژ عملی ساده و بدون خونریزی است که به جلوگیری از سقط جنین کمک می کند. اما به هر روی این عمل برای همه افراد تشخیص داده نمی شود. شما می توانید برای دریافت مشاوره در رابطه با این عمل و سایر موارد از دکتر سوسن میرزامحمدی مشاوره دریافت نمایید.